Άρθρο ΕΣΠΕΝ

Απαιτούνται ξεκάθαρες λύσεις για το θέμα του ΕΛΑΠΕ – Ο καταναλωτής πρέπει να γνωρίζει τι πληρώνει για την πράσινη ενέργεια

Κατά την τελευταία δεκαετία, η πλειοψηφία των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση της αύξησης της συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο μίγμα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αποβλέποντας στη σταδιακή απεξάρτησή τους από τη χρήση ορυκτών καυσίμων καθώς και τις εισαγωγές αυτών από τρίτες χώρες - μια συνειδητή επιλογή για την οποία ελάχιστοι θα διαφωνήσουν.

Για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου, έχουν εφαρμοστεί διάφορα εργαλεία χρηματοδοτικής ενίσχυσης της παραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές τα οποία συσχετίζονται συνήθως με τη μορφή της εκάστοτε εγχώριας αγοράς. Σύμφωνα με μελέτη του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Μονάχου και Άνω Βαυαρίας (2016), τα περισσότερα κράτη έχουν εφαρμόσει μηχανισμούς είτε εγγυημένων σταθερών τιμών (feed-in-tariffs)  είτε εγγυημένων διαφορικών τιμών (feed-in-premium).

Η πολυετής εμπειρία εφαρμογής των  μηχανισμών αυτών ανά την Ευρώπη έχει αναδείξει πλέον με σαφήνεια τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους.

Η αποζημίωση με εγγυημένες σταθερές τιμές αποτέλεσε για ένα χρονικό διάστημα ένα πολύ αποδοτικό μέτρο ως προς την ταχεία αύξηση της εγκαταστημένης ισχύος των ΑΠΕ, επιφέροντας, εντούτοις, σημαντικά σωρευτικά ελλείμματα στους σχετικούς λογαριασμούς αποζημίωσης των παραγωγών ΑΠΕ, εξαιτίας αφενός της υψηλής απόκλισης μεταξύ των εγγυημένων τιμών και του πραγματικού κόστους ενέργειας της χονδρεμπορικής τιμής της  αγοράς και αφετέρου της μη άμεσης μεταβολής του ύψους του τέλους για τα ΑΠΕ.

Σήμερα, και σε απόλυτη συμφωνία με της Ευρωπαϊκές Οδηγίες, οι εγγυημένες σταθερές τιμές (FiT) τείνουν να εξαλειφθούν ως μηχανισμός αποζημίωσης στα περισσότερα κράτη της Ε.Ε. και να αντικατασταθούν από εγγυημένες διαφορικές τιμές αποζημίωσης (FiP) της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ.  

Από πού θα αντληθούν οι πόροι;

Ανεξαρτήτως, όμως, της επιλεχθείσας μεθοδολογίας, η μεγαλύτερη πρόκληση που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι κυβερνήσεις όλων των χωρών είναι η εξασφάλιση των οικονομικών πόρων για την υποστήριξη των διαφόρων εργαλείων αποζημίωσης της παραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές.

Βάσει σχετικής αναφοράς του Συμβουλίου των Ευρωπαίων Ρυθμιστών Ενέργειας (Status Review of Renewable Support Schemes in Europe for 2016 and 2017, Council of European Energy Regulators – CEER- 2018, https://www.ceer.eu/documents/104400/-/-/80ff3127-8328-52c3-4d01-0acbdb2d3bed), προκύπτει ότι δύο είναι οι κύριες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται:

- μέσω της γενικής φορολογίας είτε,

- μέσω προσθήκης ειδικών τελών στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των τελικών καταναλωτών.

Ειδικότερα, η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών (21 από τις 27 που εξετάστηκαν) τα ελλείματα των Ειδικών Λογαριασμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΕΛΑΠΕ) καλύπτονται από συγκεκριμένο τέλος που χρεώνεται στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας (αντίστοιχο με το ΕΤΜΕΑΡ που εφαρμόζεται στην Ελλάδα), καθιστώντας απόλυτα διαφανές στους καταναλωτές το κόστος της συνεισφοράς τους στην εν εξελίξει μετάβαση προς καθαρότερες μορφές ενέργειας, ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσεις χωρών, το εν λόγω κόστος καλύπτεται μέσω της γενικής φορολογίας.

Πουθενά δεν επιβάλλεται χρέωση στους προμηθευτές

Καθίσταται σαφές, λοιπόν, από την εν λόγω μελέτη, ότι καμία χώρα της Ευρώπης δεν επέβαλε τη χρέωση αυτή στους προμηθευτές ενέργειας (το αυτονόητο δηλαδή), όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Ελλάδας, η οποία έχει επιλέξει τη μερική κάλυψη του ελλείμματος του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) πλέον του τέλους ΕΤΜΕΑΡ, και μέσω επιπρόσθετων ανταγωνιστικών χρεώσεων που επιβάλλονται διαχρονικά με ρυθμιστικό τρόπο απευθείας στους Προμηθευτές Ηλεκτρικής Ενέργειας.

Τέτοιες χρεώσεις είναι η υφιστάμενη χρέωση Μεσοσταθμικού Μεταβλητού Κόστους Θερμικών Συμβατικών Σταθμών (ΜΜΚΘΣΣ) καθώς και η παλαιότερη Πρόσθετη Χρέωση Εκπροσώπων Φορτίου για τον ΕΛΑΠΕ (ΠΧΕΦΕΛ) την οποία κλήθηκαν να καταβάλουν οι Προμηθευτές για την περίοδο Οκτώβριος 2016 έως Δεκέμβριο 2018.

Οι εν λόγω χρεώσεις θεωρούμε ότι είναι αδιαφανείς προς τον τελικό καταναλωτή και επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα των ιδιωτών προμηθευτών αφού η δεσπόζουσα επιχείρηση δεν προσαρμόζει τα τιμολόγιά της σύμφωνα με τη διακύμανση των εν λόγω χρεώσεων.

Μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ΕΛΑΠΕ

Το πλέον κρίσιμο ζήτημα, λαμβάνοντας υπόψη την αδιαμφισβήτητη ανάγκη για αύξηση της παραγωγής από ΑΠΕ στο εγχώριο μίγμα παραγωγής Η/Ε, είναι η διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του ΕΛΑΠΕ.

Ο ΕΣΠΕΝ αναγνωρίζει την ανάγκη ενίσχυσης της βιομηχανίας ως δικαιούχου χαμηλών χρεώσεων ΕΤΜΕΑΡ.

Επίσης θεωρεί ότι η επιβάρυνση του τελικού καταναλωτή από τις ΑΠΕ πρέπει να είναι διαφανής και άμεσα αντιληπτή από αυτόν, μέσω της ρυθμιζόμενης χρέωσης του ΕΤΜΕΑΡ. Το ύψος της χρέωσης πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να μην προκαλούνται ελλείμματα στον ΕΛΑΠΕ.

Για το λόγο αυτό, όπως επισήμανε ο κ. Γιαρέντης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΔΑΠΕΕΠ, στην ομιλία του στο 5ο συμπόσιο της HAEE, ο ΔΑΠΕΕΠ σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ έχουν αιτηθεί έκτακτη επιχορήγηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, κατ’ αντιστοιχία με την πολιτική που ακολουθήθηκε και από πλήθος ευρωπαϊκών χωρών με τυπικό παράδειγμα τη Γερμανία όπου το έλλειμα του αντίστοιχου ΕΛΑΠΕ αγγίζει τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η λύση αυτή θα μπορούσε ενδεχομένως επί του παρόντος να καλύψει μέρος του συσσωρευμένου ελλείματος καθώς θα επιβραδύνει ως ένα βαθμό τη δημιουργία επιπρόσθετων ελλειμμάτων σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, αλλά δύσκολα θα αποτελέσει μόνιμη πηγή χρηματοδότησης για το μέλλον.

Ενσωμάτωση σε μια χρέωση, όλων των «κρυφών» και φανερών επιβαρύνσεων

Δεδομένης της υψηλής κρισιμότητας του θέματος, ο Ελληνικός Σύνδεσμος Προμηθευτών Ενέργειας (ΕΣΠΕΝ) είναι υπέρ μιας μακροχρόνια βιώσιμης λύσης για τον κλάδο των ΑΠΕ, η οποία θα βασίζεται στην ενσωμάτωση όλων των επιμέρους χρεώσεων υπέρ παραγωγής ΑΠΕ στη ρυθμιζόμενη χρέωση ΕΤΜΕΑΡ με στόχο τη διαμόρφωση αυτής σε επίπεδο το οποίο να δύναται να καλύπτει τις προβλεπόμενες μελλοντικές ανάγκες του λογαριασμού.

Κατά τον τρόπο αυτόν,  ο Έλληνας καταναλωτής θα γνωρίζει με ρητό και διαφανή τρόπο τη χρέωση που καταβάλλει για να απολαμβάνει περισσότερο «πράσινη» ενέργεια, χωρίς αυτό να αποκρύπτεται εμμέσως εντός των λοιπών (ανταγωνιστικών) χρεώσεων ενός προμηθευτή.

Σε άλλη περίπτωση, οι όποιες προσωρινές λύσεις θα επιφέρουν ανισορροπίες στην αγορά και θα θέσουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του κλάδου προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση των Ελλήνων καταναλωτών.

Ο ΕΣΠΕΝ θα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια αποφυγής αυτής της στρέβλωσης.

_____________________________________________________________________________________________________________________________

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο energypress.gr στις 28 Οκτωβρίου 2020 και αποτελεί τη συμβολή του ΕΣΠΕΝ στον εν εξελίξει διάλογο για το πρόβλημα βιωσιμότητας του ΕΛΑΠΕ.